Άγχος... Άγχος... Άγχος...

Άγχος…μια λέξη που σχεδόν ο καθένας από εμάς έχει πει έστω και μια φορά στη ζωή του. Φταίει η εποχή που ζούμε, oι συνθήκες της, oι φρενήρεις ρυθμοί της, το ότι πλέον ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού καθημερινά κάτι κυνηγάει; Και τελικά τι είναι αυτό που κυνηγάει ο καθένας από εμάς; Που βρίσκεται το άριστο σημείο, όπου ο αγώνας σταματάει και ο «μαχητής» επιστρέφει στο χώρο που θα χαλαρώσει; Ποιες ανάγκες μας τελικά προσπαθούμε να καλύψουμε και ποιες φοβόμαστε να δούμε; Αναπάντητα ερωτήματα…
Ας τα πάρουμε, όμως, από την αρχή. Τι είναι το άγχος; Το άγχος είναι μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού μας σε ένα ερέθισμα, που του προκαλεί αρνητικά συναισθήματα. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να είναι ένας φυσικός ή ψυχολογικός παράγοντας. Αυτή η αντίδραση ενεργοποιεί το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, αυξάνει την έκκριση των ορμονών, η λειτουργία των οποίων οδηγεί στην αύξηση των λιπαρών οξέων και στην απελευθέρωση γλυκόζης στο αίμα, ώστε να υπάρχει η απαιτούμενη ενέργεια για τη δράση του οργανισμού. Αυτές οι διεργασίες στο εσωτερικό του οργανισμού προκαλούν και τη γνωστή σε όλους μας αύξηση των καρδιακών παλμών, την εφίδρωση, την αλλαγή του ρυθμού αναπνοής, τις ενοχλήσεις στο στομάχι ή στο κεφάλι και το τρέμουλο που νιώθουμε εκείνη τη στιγμή. Σε φυσιολογικές συνθήκες αυτή η ενεργοποίηση του οργανισμού μπορεί να αυξήσει την απόδοση και να τη φτάσει στο μέγιστο δυνατό σημείο. Σε αυτή την περίπτωση το άγχος είναι κινητήριος δύναμη. Όμως, αυτή η σχέση άγχους-απόδοσης ακολουθεί τη μορφή του ανεστραμμένου U, γεγονός που δηλώνει ότι το παρατεταμένο άγχος οδηγεί σε ολοένα και μεγαλύτερη μείωση της απόδοσης. Εκτός από αυτή τη δυσλειτουργική εκδήλωση του άγχους, υπάρχει και άλλη μια εξίσου σημαντική, που αφορά την ενεργοποίηση του οργανισμού σε ερεθίσματα που θεωρητικά δεν αποτελούν απειλή (πχ: ζώα, μέσα μαζικής μεταφοράς, μέρη με πολύ κόσμο κ.ά.), τα οποία συνήθως έχουν συνδεθεί με μια ή περισσότερες προηγούμενες αρνητικές εμπειρίες. Αυτή η αντίδραση μέσα από έναν κύκλο ενισχύσεων οδηγεί σε αποφυγή των ερεθισμάτων αυτών και στη δημιουργία και εξέλιξη των φοβιών.
Σε περιπτώσεις παρατεταμένου άγχους, που συνήθως επαναλαμβάνονται για κάποιο χρονικό διάστημα, η επιρροή, εκτός από το σωματικό κομμάτι, αφορά και τη διαταραχή της ψυχικής ισορροπίας του ατόμου. Το άγχος αυτό βιώνεται ως αδυναμία, η οποία οδηγεί σε σκέψεις ανικανότητας ή ανημπόριας, σε απαισιοδοξία για το μέλλον και για τις δυνατότητες αλλαγής και σταδιακά δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος που οδηγεί σε μείωσης της αυτοπεποίθησης, ίσως και σε μια αρνητική αυτοεικόνα του ατόμου. Το άτομο μπορεί να φτάσει σε σημείο να αποσυρθεί από δραστηριότητες του, λόγω του ότι πλέον δεν μπορεί να τις διαχειριστεί ή και να κλειστεί στον εαυτό του, αν αισθανθεί ότι δεν μπορεί να λάβει υποστήριξη από το στενό του περιβάλλον στο πρόβλημα που τον απασχολεί. Αυτή η απόσυρση επιτείνει ακόμη περισσότερο τη λειτουργία του φαύλου κύκλου.
Προτού κανείς αγχωθεί με όλα αυτά που διαβάζει, είναι πολύ σημαντικό να τονίσουμε ότι σε όλες αυτές τις καταστάσεις υπάρχει λύση, η οποία αφορά τη δράση πολλών παραγόντων.

* Διαφραγματική αναπνοή, που σχετίζεται με την εισπνοή και την εκπνοή από τη μύτη, αλλά και με το ρυθμό της αναπνοής.
* Ασκήσεις και τεχνικές χαλάρωσης, που αφορούν τη σταδιακή χαλάρωση των μυών του σώματος.
* Προγραμματισμός δραστηριότητων, που βασίζεται στον καθορισμό προτεραιοτήτων και τη διαχείριση του χρόνου, ώστε το άτομο να μη νιώθει ότι κατακλύζεται από μια πληθώρα ερεθισμάτων – πληροφοριών.
* Απόσπαση της προσοχής από το αρνητικό σε κάποιο ουδέτερο ή ευχάριστο ερέθισμα.
* Εξάσκηση στη διεκδικητικότητα, που αφορά την ικανότητά μας να ζητάμε αυτό που πραγματικά θέλουμε με δημιουργικό τρόπο και χωρίς ενοχές, σεβόμενοι τις επιθυμίες και τις ανάγκες τις δικές μας, αλλά και των άλλων.
* Διαχείριση του θυμού με αναγνώριση και εύρεση τρόπων εκφρασής του. Ένα από τα πιο έντονα συναισθήματα που μπορεί να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τη λειτουγικότητα ενός ατόμου είναι ο καταπιεσμένος θυμός, που έχει μείνει ανέκφραστος και ζητά να απελευθερωθεί.
* Καθορισμός στόχων αλλά και ενισχυτών για την επίτευξή τους. Είναι πολύ σημαντικό να ανταμείβουμε τον εαυτό μας, ακόμα και για τα επιτεύγματά μας, που θεωρούμε άνευ ή μικρής σημασίας.

Πολύ σημαντικό ρόλο σε όλο αυτό παίζει και η συμπεριφορά του στενού μας περιβάλλοντος, κατά πόσο θα είναι ενισχυτική ή αποτρεπτική, αλλά και στην περίπτωση επίσκεψεις σε ειδικό η θεραπευτική σχέση.
Τέλος, είναι πολύ σημαντικό να μην απογοητευόμαστε και να μη νιώθουμε ότι δεν υπάρχει λύση, αλλά να βρίσκουμε το κουράγιο να σηκώνουμε το κεφάλι και να αντιμετωπίζουμε την κατάσταση, είτε μόνοι μας, είτε (πιο συχνά) με τη βοήθεια κάποιου άλλου.
Και μην ξεχνάτε: Πίσω από τα σύννεφα, κρύβεται ο ήλιος!!!